15 september 2015 – Een dubbele keringzone tussen Eemshaven en Delfzijl biedt kansen voor biodiversiteit, aquacultuur, zilte landbouw en een slibmotor. Daarmee vormt de dubbele dijk op deze plek een ecologisch en economisch zeer relevant alternatief voor traditionele dijkversterking. Dit blijkt uit onderzoek dat werd uitgevoerd door Alterra en Deltares op basis van het denkmodel van Natuurlijk Kapitaal Nederland.
De dijkversterking tussen Eemshaven en Delfzijl is een van de urgente projecten van het Hoogwaterbeschermingsprogramma. Al in een vroeg stadium koppelden de betrokken bestuurders de waterveiligheidsopgave aan het realiseren van ecologische en economische ambities in de regio. Een van de mogelijkheden is een multifunctionele dubbele keringzone: twee achter elkaar liggende dijken, waarbij tussen de dijken een brak getijdegebied ontstaat. Hier is ook plaats voor ecosysteemdiensten en natuur.
Besloten werd om een haalbaarheidsstudie uit te voeren naar deze innovatieve, natuurinclusieve oplossing. Met de regionale actoren is een inrichtingsschets gemaakt van een dubbele dijk voor een deel van het dijktracé. Als onderdeel van de haalbaarheidsstudie hebben Alterra Wageningen UR en Deltares in opdracht van het Planbureau voor de Leefomgeving de meerwaarde van de geplande ecosysteemdiensten in beeld gebracht alsmede de winst voor natuur. Het onderzoek werd uitgevoerd aan de hand van criteria voor het waarderen van de diensten van de natuur uit het denkmodel van Natuurlijk Kapitaal Nederland.
Biodiversiteit en ecosysteemdiensten
De belangrijkste meerwaarde voor de biodiversiteit ontstaat door de geleidelijke overgang van zoet naar zout, die kansen biedt voor de migratie van trekvissen. Uit het onderzoek blijkt ook dat de brakwaterzone een belangrijk broed-, foerageer- en hoogwatervluchtgebied kan worden voor wadvogels.
In het middengebied ontstaan goede kansen voor de teelt van met name kokkels. De geschatte jaaropbrengst hiervan zal veel groter zijn dan de opbrengst van het huidige akkerbouwgebied. Daarnaast biedt het gebied goede economische mogelijkheden voor de teelt van zilte gewassen zoals zeekraal en zilte aardappelen.
Het zuidelijk deel is in het ontwerp ingericht als ‘slibmotor’. Hier kan slib uit de Eems-Dollard bezinken. Het slib kan worden benut als materiaal voor dijkversterking en vertegenwoordigt daarmee een economische waarde. Wanneer het slib niet wordt gewonnen, draagt het bij aan de veiligheid doordat de kust dan meegroeit met de zeespiegelstijging.
In deze verkenningsfase was nog geen duidelijkheid over de kosten en baten van de multifunctionele dubbele keringzone.
Analyse faciliteert bestuurlijke afweging
Inmiddels is de dubbele dijk aangewezen als het bestuurlijke voorkeursalternatief. De waardering van biodiversiteit en ecosysteemdiensten, als onderdeel van het haalbaarheidsonderzoek, was een belangrijke basis voor het nemen van dit besluit. Gekozen is om eerst praktijkervaring op te doen met het nieuwe dijkconcept in de vorm van een pilot op een deel van het tracé. In de pilot kunnen resterende vragen en onzekerheden rond veiligheid, economie en ecologie worden onderzocht. Op termijn moet opschaling mogelijk worden.
Het onderzoek werd uitgevoerd voor het praktijkproject Waterveiligheid en natuur in het Deltaprogramma van het programma Natuurlijk Kapitaal Nederland van het PBL. De resultaten zullen worden gebruikt om uitspraken te doen over de toepasbaarheid van de NKN-benadering bij het realiseren van meekoppeling in het Deltaprogramma.
