Blauwe waterstof, bestaat dat? Inderdaad. En het zou binnenkort wel eens heel belangrijk kunnen worden voor onze energievoorziening en de industrie. Het Noorse Equinor en het Duitse Linde werken aan een mega-project rond blauwe waterstof. Een fabriek in de Eemshaven wordt het hart van het project.
Blauwe waterstof is trouwens niet echt blauw. Het is waterstof gemaakt van aardgas, waarbij de CO2 die bij de productie vrijkomt wordt opgevangen en opgeslagen.
Het werd een tijdlang niet echt serieus genomen, want alle focus lag de afgelopen jaren in (Noord-)Nederland op grootschalige productie van groene waterstof.
Groene waterstof nog ver weg
Aan ambities om met stroom van zon en wind in grootschalige electrolysers ‘schone’ waterstof te gaan maken was in de regio geen gebrek. Het Noorden zou als Hydrogen Valley Europees koploper worden in de ontwikkeling van een groene waterstofeconomie.
Maar met de plannen voor groene waterstofproductie in het Noorden wil het nog niet zo vlotten. De meeste plannen voor de bouw van grotere waterstoffabrieken zijn weinig verder gekomen dan de tekentafels, áls ze daar al liggen.
Dat is bij het H2M Eemshaven-project van Equinor en Linde wezenlijk anders, stellen Alexander Jongenburger en Bjørn Sundland van Equinor in hun – tijdelijke – kantoor in een bedrijfsverzamelgebouw aan het Winschoterdiep in de stad Groningen.
Tussenoplossing
Zolang de groene waterstof-economie nog niet van de grond komt biedt blauwe waterstof een uitstekende tussenoplossing, stellen Jongenburger en Sundland.
Het kan volgens hen helpen het gasverbruik terug te dringen, de CO2-uitstoot te verminderen en dus bijdragen aan het behalen van nationale klimaatdoelstellingen.
In 2029 moet de H2M-fabriek in de Eemshaven volgens planning de eerste blauwe waterstof produceren. De plannen voor H2M zitten nu in de ontwerpfase en Equinor heeft voor de verdere realisatie een bedrag van enkele tientallen miljoenen euro’s gereserveerd. De daadwerkelijke bouw van de fabriek zal overigens een veelvoud vergen.
Groene waterstof, blauwe waterstof, grijze waterstof
Iemand nog een idee waar het over gaat?
Waterstof wordt nu vooral geproduceerd uit aardgas via een energievretend proces, waarbij aardgas wordt gesplitst in waterstof (H2) en CO2. De hoeveelheid CO2 die erbij vrijkomt is groot. Deze waterstof heet grijze waterstof. De Nederlandse industrie gebruikt jaarlijks 15 miljard kubieke meter grijze waterstof.
Met stroom van zon en wind wordt groene waterstof gemaakt in een elektrolyser die water in waterstof (H2) en zuurstof (O2) splitst. Blauwe waterstof is grijze waterstof waarbij meer dan 95 procent van de vrijgekomen CO2 wordt opgevangen en opgeslagen.
Het kantoor in Stad is de ‘eerste voet aan de grond’, van Equinor zegt de Noor Sundland. Nu zijn hij en zijn collega Jongenburger als wegbereiders hier nog de enige twee werknemers, maar dat zal op termijn groeien naar mogelijk tientallen, als de plannen op gang komen en de bouw van de fabriek start.
Die is gepland in de uiterste noordwesthoek van de Eemshaven, nabij de Beatrixhaven. Wat daar zal verrijzen is het hart van een nog veel groter plan.
Fabrieken en pijpleidingen
In de H2M-fabriek gaat het Equinor-Linde duo uit aardgas blauwe waterstof maken. Het gas ervoor wordt met een reeds bestaande pijpleiding vanuit Noorwegen aangevoerd. De waterstof uit de fabriek gaat het landelijke Gasunie-netwerk en het Europese leidingnet in, richting afnemers.
De CO2 die vrijkomt bij het maken van waterstof wordt opgevangen en per schip naar Noorwegen vervoerd. Het idee is het transport later per pijpleiding te doen, maar die moet nog wel worden aangelegd.
In Noorwegen wordt de CO2 een kilometer of twee à drie uit de kust in de zeebodem geïnjecteerd. Equinor heeft daar al de nodige ervaring mee, want het pompt al sinds 1996 CO2 onder de grond.
CO2 voor altijd in de bodem
‘De bedoeling is dat de CO2 er permanent wordt opgeslagen’, legt Jongenburger uit. Ruimte zat ervoor zegt hij, want de lege gasvelden en andere holtes in de diepe grond onder de zeebodem bieden een bijna onuitputtelijke opslag.
Maar waarom de Eemshaven? Dat is omdat geen enkele andere haven zo gunstig ligt voor het CO2-transport, aldus Jongenburger. Bovendien is er de aansluiting op de gasleiding- en toekomstige waterstofnetwerk en ook komt de aardgaspijpleiding vanuit Noorwegen in de Eems aan land.
Geesten rijp voor blauwe waterstof
Ook al hoorde blauwe waterstof er tot voor kort nog niet echt bij, de geesten zijn er nu wel rijp voor, benadrukt Jongenburger. Zeker na de Russische inval in februari 2022 in Oekraïne. Vooral in Duitsland werd de urgentie gevoeld zo snel mogelijk energie-alternatieven te zoeken voor (Russisch) aardgas.
Jongenburger: ’Duitsland concludeerde dat slagen van de waterstofplannen niet kan zonder blauwe waterstof. Dat was verrassend voor ons, maar ook positief, want het betekende politieke steun voor onze plannen.’
Nederland is ook om
Nederland reageerde volgens Jongenburger trager dan buurlanden Duitsland en België, die beide direct de banden met Noorwegen aanhaalden. Om zich te verzekeren van voldoende gasaanvoer, maar ook om samen na te denken over onder meer (blauwe) waterstofproductie.
Inmiddels ziet Jongenburger ook hier een duidelijke omslag. In mei, op de toonaangevende World Hydrogen Summit (Wereld Waterstoftop) in Rotterdam noemde demissionair minister Rob Jetten het belang van samenwerking tussen Noorwegen en Nederland op energiegebied. Jongenburger: ‘Jetten zei dat hij het H2M-plan als een goede eerste stap zag in het versterken van die samenwerking.’
Het bleef niet bij dat statement van Jetten, want hij kwam ook nog informeren bij de H2M-beursstand naar wat Equinor en Linde nodig hebben voor het laten slagen van hun plan.
Kabinet positief over blauwe waterstof
Beleidsmakers hebben volgens Jongenburger ook hier in de gaten gekregen dat de doelstellingen voor groene waterstofproductie op de kortere termijn onhaalbaar zijn.
Ook het huidige kabinet ziet blauwe waterstof zitten. In het Hoofdlijnenakkoord wordt het genoemd als tussenstap op weg naar een groene waterstofeconomie.
Blauwe waterstof voor Oost-Groningse industrie
‘Blauwe waterstof helpt de markt voor waterstof te ontwikkelen’, vat Sundland samen. Want zonder afnemers, die vooral in de hoek van de industrie gezocht moeten worden, heeft het weinig zin waterstof te produceren.
Om bedrijven zo ver te krijgen dat ze het gas gebruiken als energiebron is steun van de overheid nodig, zeggen Jongenburger en Sundland.
‘We zitten nu midden in de energietransitie’, verklaart Sundland. ‘De industrie moet omschakelen. Bedrijven die willen investeren in installaties die waterstof gebruiken hebben daar steun bij nodig. Ook om het prijsverschil te overbruggen dat er is tussen waterstof en fossiele brandstoffen.’
Om de afzet in de regio op gang te brengen voert H2M gesprekken met grotere industriebedrijven als Nedmag en Avebe.
Hoe ontwikkelt de markt zich?
Sundland en Jongenburger zien de snelheid waarmee de markt voor waterstof groeit als grootste onzekerheid in het project. ‘We hebben de ervaring, we hebben de techniek onder de knie en we hebben de grond waar we kunnen bouwen’, vat Sundland samen. ‘We have quite good control.’
Wat zijn Equinor en Linde?
Equinor (voorheen Statoil) is momenteel de grootste gasleverancier van West-Europa. Het Noorse energiebedrijf behoort tot de top-200 van grootste bedrijven ter wereld. Het is de grootste olie-en gasproducent van Noorwegen en voor twee derde in handen van de Noorse staat.
Linde is een Duitse multinational die actief is in de productie van gassen en als ingenieursbedrijf.
Bron: RTVNoord