Het is een idee waarover geen wanklank valt te noteren: een tunnel onder het Waddengebied waarin alle noodzakelijke elektriciteitskabels en waterstofleidingen komen te liggen. Daarmee kan alle duurzame energie voor de Groningse groene waterstofeconomie aan land worden gebracht, zonder dat daarbij het milieu van de Waddenzee noemenswaardig wordt verstoord.
Allemaal enthousiast
Ondernemers, milieubeweging, politici – ze zijn allemaal enthousiast over de gedachte. Maar is de aanleg van de zogeheten Waddentunnel, ook wel Noordzee Eems Corridor of Energietransitietunnel genoemd, financieel en technisch haalbaar?
,,Als we naar de maan kunnen, kunnen we ook een tunnelbak onder de Waddenzee realiseren”, zegt Tweede Kamerlid Jeroen van Wijngaarden (VVD) die onlangs in het parlement een goed woordje deed voor het plan.
Directeur Jan-Willem Lobeek van de Natuur- en Milieufederatie Groningen: ,,De tunnel is de meest duurzame oplossing. Wat zullen nu de meerkosten per jaar zijn, als die leidingen er misschien wel 100 jaar liggen?”
‘Ook heel veel uitdagingen’
Minister Rob Jetten (D66) van Klimaat en Energie noemde de tunnel in maart tijdens een sessie op het Groningse provinciehuis ‘de meest sexy oplossing, maar ook één met heel veel uitdagingen’.
Het traject is er al: de tunnel van naar verwachting zo’n 27 kilometer lengte begint ten noorden van Rottumerplaat, op Ballonplaat. Daar moeten zo veel mogelijk leidingen en kabels vanaf de windparken op de Noordzee samenkomen en onder de grond ‘verdwijnen’.
De zeebodem is er hard genoeg om in te boren en eventueel het platform of werkeiland te dragen, dat nodig is om de kabels en leidingen de tunnel in te geleiden. Vandaar loopt de corridor in een rechte lijn naar de Eemshaven. Wat aan elektriciteit en waterstof niet door de industrie in de Eemsdelta wordt gebruikt, wordt via de netwerken van Gasunie en TenneT verder het land in getransporteerd.
Woud van windmolens
De Noordzee wordt een woud van windmolens, waar in sommige gevallen de stroom ter plekke wordt gebruikt om waterstof te maken. Van de groene energie die de Nederlandse turbines op zee gaan produceren, moet – zo vindt ook het kabinet – tenminste 33 procent terecht komen in de Eemshaven. Als elektriciteit via kabels, als waterstof via pijpleidingen. Daarvoor moeten ze het kwetsbare gebied van de Waddenzee doorkruisen.
Het idee is dat de tunnel de komende decennia kan worden gebruikt voor zo veel mogelijk, misschien wel alle verbindingen met de Groningse haven. De corridor moet niet alleen schade aan het milieu van de Waddenzee voorkomen, maar ook zorgen dat er probleemloos en zonder ingewikkelde procedures nieuwe leidingen en kabels gelegd kunnen worden. De tunnel moet ook toegankelijk zijn voor onderhoud en reparaties aan de infrastructuur.
Uit tot nu toe verrichte studies blijkt dat de aanleg van de tunnel zelf op zich niet zo’n groot probleem is. Die kan in een overzichtelijke periode worden aangelegd door vanuit de Eemshaven en vanaf de Ballonplaat gelijktijdig te gaan boren. Maar is de ondergrondse doorgang ook geschikt voor het transport van groene energie?
Voortdurende koeling
Elektriciteitskabels die er doorheen komen te lopen, krijgen een gigantisch vermogen. Door de pijpleidingen zullen enorme volumes groene waterstof stromen. Kan dat veilig? De tunnel zal ik elk geval voortdurend moeten worden gekoeld.
Een verbinding als de Waddentunnel is nooit eerder ergens op de wereld gerealiseerd. De komende tijd moet uit een studie door het ministerie van Economische Zaken en ingenieursbureaus Royal HaskoningDHV en Witteveen+Bos blijken of het in Noord-Nederland wel kan.
Zij onderzoeken momenteel langs welke tracés in het Waddengebied elektriciteitskabels en waterstofleidingen gelegd kunnen worden. Het gaat in de eerste plaats om de stroom van de toekomstige windparken Ten Noorden van de Wadden (700 megawatt) en Doordewind (4000 megawatt). Bij dat eerste park wil minister Jetten ook een waterstoffabriek op zee bouwen, vanwaar de waterstof in principe in de Emmapolder bij Uithuizen aan land zal worden gebracht via de bestaande aardgasleiding Noordgastransport.
Nog in de race
In de nabije toekomst zal veel meer windenergie direct op zee worden omgezet in waterstof. Om die reden richt het onderzoek zich ook in bredere zin op de mogelijkheden om ‘bundels’ van elektriciteitskabels, waterstofleidingen of combinaties van die twee door de Waddenzee te geleiden. Van de tien tracés waarmee het onderzoek begon, zijn er al twee afgevallen. De tunnel is nog in de race, maar vanwege de majeure, complexe vraagstukken die aan het plan kleven is het geenszins zeker dat die optie de afronding van het onderzoek voorjaar 2024 haalt.
Het idee voor de tunnel dook al op in een eerder onderzoek van Royal HaskoningDHV en het ministerie. Daarbij werd een tracé gezocht voor alleen de kabels van windpark Ten Noorden van de Wadden. De onderzoekers vonden toen een studie naar de Waddentunnel te complex voor alleen die verbinding.
Veel verzet
Veelzeggend is dat één van de conclusies destijds luidde dat alle onderzochte trajecten schade voor het milieu zouden aanrichten. Het tracé dat het ministerie van Economische Zaken uiteindelijk koos, liep over Schiermonnikoog. Die keuze stuitte op zo veel verzet, dat het plan werd ingetrokken.
De loop van de kabels van Ten Noorden van de Wadden lopen nu dus mee in het lopende onderzoek samen met die van Doordewind en mogelijke toekomstige windparken.
Op eieren lopen
De onderzoekers moeten welhaast op eieren lopen, want de verwachtingen zijn hoog gespannen en de hoop is groot.
Directeur Cas König van Groningen Seaports sprak recent in een interview met deze krant met enthousiasme over het idee. Een brede coalitie van Groningse organisaties en bedrijven waaronder Seaports, Shell, Gasunie, VNO/NCW, NOM en New Energy Coalition houden in een document met de naam ‘De toekomst van Groningen’ een warm pleidooi voor de corridor. ,,Dit project zou in één keer groots moeten worden aangepakt om ecologische verstoringen te beperken.”
Lobeek van de Natuur- en Milieufederatie: ,,De tunnel is een compleet nieuw concept. Het vraagt veel uitzoekwerk, maar wij vinden dat het een serieuze kans moet krijgen.”
‘Niet met tunnel getrouwd’
VVD-Kamerlid Van Wijngaarden vroeg staatssecretaris Hans Vijlbrief (D66) van Mijnbouw onlangs in een overleg een tikje gekscherend wanneer de aanleg van de tunnel begint. ,,Ik ben niet met die tunnel getrouwd”, zegt de rechts-liberaal. ,,Het belangrijkste vind ik dat de regering ervoor zorgt dat in elk geval die groene stroom in Groningen terecht komt. Dat levert welvaart op waardoor de provincie voor jongeren, hoog en laag opgeleid, attractief wordt om in te werken. Het is natuurlijk mooi als we dat kunnen bereiken met zo min mogelijk impact voor het milieu.”
Bron: DvhN.nl, John Geijp.
